Lektura dokumentów SB sprzed 30 lat pozwala przybliżyć atmosferę tamtych czasów i pomaga ukazać różnice między PRL a niepodległą RP.
Trzydzieści lat temu wybory nie były wyborami, rady nie były radami a milicja zamiast pilnować porządku i przestrzegania prawa, wspierała Służbę Bezpieczeństwa w zwalczaniu antykomunistycznej opozycji.
W PRL nie było samorządu terytorialnego, bo dzielnicowe, miejskie, powiatowe i wojewódzkie rady narodowe podlegały rządowi, posłusznie realizując dyrektywy partii komunistycznej.
W PRL nie było wyborów, bo głosowania na listę nominatów ustalonych przez komitety PZPR wyborami nazwać nie można.
Wiosną 1980 roku, w tygodniach poprzedzających „wybory” do Sejmu PRL i rad narodowych pisaliśmy w niezależnym miesięczniku „Głos”, że „tylko Sejm wyłoniony z wolnych wyborów może zapewnić niepodległość i dobrobyt Polski”.
Cytowane tu dokumenty zaczerpnąłem z akt sprawy operacyjnego rozpracowania kryptonim „GŁOS”, prowadzonej przez Kazimierza Żelazko i z teczki osobowej tego funkcjonariusza stołecznej SB. Z trzema wyjątkami nazwiska podaję skrócone do inicjałów, pomijam też numery mieszkań i inne dane umożliwiające postronnym identyfikację osób nie będących funkcjonariuszami SB. Pełne dane są dostępne w jawnych dokumentach udostępnianych przez IPN. Zachowałem ortografię i interpunkcję oryginałów. Wyróżnienia w tekście moje.
Marcin Gugulski
= = = = =
Warszawa, 21.03.1980 r.
POUFNE
NOTATKA SŁUŻBOWA dot. wrogich ulotek
W dniu 20.03.80 r. o godz. 22.50 w budce telefonicznej przy ulicy Odyńca nr 67 pełniący tam patrol w w/w składzie [plut. Zenon K., st. kpr. Marek P. i kpr. Mieczysław B] ujawnił 6 sztuk ulotek formatu A5 wykonanych na powielaczu zatytułowanych „NIE MA CHLEBA BEZ WOLNOŚCI”. W treści autor wzywa do zaniechania wyborów, pisząc, że głosowanie jest „fikcją” a ordynacja wyborcza „farsą”. Dalej autor stwierdza, że głosując zaszkodzi się Polsce a pomoże komunistom – „Tylko Sejm wyłoniony z wolnych wyborów może zapewnić niepodległość i dobrobyt Polski”. Ulotka podpisana jest „Druk drukarnia GŁOS”.
Ulotki te leżały na półce pod aparatem telefonicznym. Sprawcą kolportażu tych ulotek może być mężczyzna w wieku około 35-45 lat, wzrost około 170-175 cm, krępej budowy ciała, ubrany w kożuch koloru ciemny brąz, czapka koloru jasnego. Mężczyzna ten w momencie zauważenia go wchodził do budki telefonicznej niosąc w ręce „coś białego oraz teczkę, następnie, po chwili wyszedł z budki i udał się do stojącego przy chodniku samochodu marki „POLONEZ” koloru zielonego nr. rej. WAG 1991 [przekreślono liczbę 1000 i dopisano: 9119]., którym odjechał pomimo udzielonych znaków do zatrzymania się „lizakiem” i latarką.
Kontrolując inne budki telefoniczne ulotek nie ujawniono.
W załączeniu egz. nr 1 [KMO] – 5 szt. ulotek
W załączeniu egz. nr 2 [WSO MSW Legionowo] – 1 szt. ulotek
plut. Zenon K.
IV pluton I kompania I roku
Wyższej Szkoły Oficerskiej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
w Legionowie
= = = = =
Warszawa, marzec 1980 r.
WYCIĄG Z DONIESIENIA nr 3/80
od [tajnego współpracownika] ps. „MIREK” przekazanego w dniu 21.03.1980 r.
Ok. godz. 22.00-23.00 przechodząc ul. Odyńca zauważyłem jak z przejeżdżającego samochodu m-ki Polonez nr rej. WAC-1991 koloru zielonego zostały wyrzucone ulotki formatu A-8 z napisami „Cyrk…” oraz „Barany do urny”. Ulotki wyrzucił kierujący tym samochodem. Ulotek tych była niewielka ilość. Zostały zabrane przez przechodzące osoby, o treści tych ulotek dowiedziałem się od przechodzącego mężczyzny, który miał taką ulotkę i pokazał mi ją. Samochód ten jechał od ul. Komarowa w kierunku Al. Niepodległości, nie jestem w stanie podać rysopisu kierowcy.
„Mirek”
= = = = =
Warszawa, 15.03.1980 r.
TAJNE SPECJALNEGO ZNACZENIA
NOTATKA SŁUŻBOWA
W dniu dzisiejszym o godz. 07.10 znalazłem w budce telefonicznej na ul. Limanowskiego przyklejoną do pulpitu ulotkę o treści „Wszyscy do urn wyborczych” /wymieniona ulotka w załączeniu/.
Wyschnięty klej wskazywał, że ulotkę przyklejono późno w nocy.
B. Bogaczyk
inspektor Wydziału III [tj. Służby Bezpieczeństwa]
Komendy Stołecznej Milicji Obywatelskiej
= = = = =
Warszawa, 20.03.1980 r.
NOTATKA URZĘDOWA
W dniu dzisiejszym o godz. 21.30 udałem się z polecenia Oficera Dyżurnego KD na ul. Czerniakowską 127 m. […], do obywatelki Teodozji L. Na miejscu w rozmowie z w/w dowiedziałem się, że znalazła ona na klatce schodowej bloku w którym zamieszkuje ulotki o treści antypaństwowej, które ałączam do powyższej notatki. Ilość ulotek sztuk trzy.
st. sierż. Karol B.
Komenda Dzielnicowa Milicji Obywatelskiej
Warszawa Mokotów
= = = = =
Warszawa, 22.03.1980 r.
NOTATKA URZĘDOWA
W dniu 22 III 80 r. około godz. 20.35 obejmując służbę przy zabezpieczeniu punktu wyborczego nr 53 mieszczącego się przy ul. Koncertowa 8 zauważyłem przy budynkach nr 7, 9 i 11 oraz przy punkcie wyborczym na w/w ulicy bardzo dużą ilość ulotek o treści antypaństwowej około 1000 [przekreślono liczbę 1000 i dopisano: 400] sztuk.
W toku podjętych czynności ustalono świadka orz rysopisy osób rozpowszechniających powyższe ulotki. Ustalono również, że ulotki te zostały wyrzucone z klatki schodowej budynku nr 7 przy ul. Koncertowej jak wynika z wyjaśnień świadka z 2 lub 3 piętra.
Rysopisy:
1. Wzrost 170 cm ubrany w jasny korzuch jasna czapka futrzana wiek około 30-35 lat
2. Wzrost około 175 cm ubrany w ciemny korzuch, na głowie czapka z daszkiem tzw. oprychówka, wiek około 30 lat
Świadek tego zdarzenia jest w stanie rozpoznać tych obywateli. Z wyjaśnień świadka wynika, że ulotki te zostały rozrzucone około godz. 20.30.
Świadkiem jest Jolanta M., zam. Warszawa, ul. Koncertowa 7 m. […].
Ulotki te wraz z notatką urzędową przekazałem oficerowi dyżurnemu KD MO Mokotów.
sierż. Józef T.
XXIII Komisariat MO
= = = = =
Warszawa, 22.03.1980 r.
NOTATKA URZĘDOWA
W dniu 22 III 1980 r. o godz. 22.30 z polecenia Stanowiska [Dowodzenia - ?] KD MO Mokotów udałem się na ul. Modzelewskiego 46/50 m. […]. Na miejscu zgłosił się Mieczysław Ż, który oświadczył, że na III klatce znalazł 5 szt. Ulotek zaczynających się od zdania Nie ma chleba bez wolności z podpisem KOR. Notatkę wraz z ulotkami przekazano oficerowi dyżurnemu KDMO Mokotów.
plut. Stanisław S.
sierż. Jan B.
Załoga radiowozu 865
= = = = =
Warszawa, 2.03.1980 r.
NOTATKA SŁUŻBOWA
W dniu 22 III o godz. 20.20 na wysokości nr 6 przy ul. Narbutta ujawniono rozrzucone ulotki w ilości 42 egz. W czasie gdy zbieraliśmy ulotki zbliżył się młody mężczyzna pytając czy rozrzucono ulotki gdy potwierdziliśmy wykrzyknął „Niech żyje wolna Polska” i następnie zaczął uciekać. Wpadł do bramy przy ul. Narbutta 8 (klatka schodowa na prawo w bramie). W czasie usiłowania zatrzymania go wyrwał się i wybijając szybę w drzwiach na klatkę schodową zbiegł ul. Narbutta do Madalińskiego (przejściami).
Władysław P.
z Jednostki Terenowej ORMO ul. Narbutta 32
= = = = =
Warszawa, 6.05.1980 r.
Ustaliłem właściciela samochodu osobowego Fiat 125p nr rej. WAC-1991 w kolorze piasek pustyni:
Florian K., ul. Zakroczymska 4 m. […] (57 lat), Kazimiera K (61 lat), Ewa W. (30 lat).
ppor. Kazimierz Żelazko
insp. [Wydziału III-1 KS MO, tj. SB]
= = = = =
Warszawa, 22.05.1980 r.
Ustaliłem właściciela samochodu osobowego zielony polonez nr rej. WIC-1991:
Jerzy P., lat 39, lekarz, Al. Niepodległości 132/136 m. […].
insp. ppor. Kazimierz Żelazko
= = = = =
Warszawa, 6.06.1980 r.
Ustaliłem, że Jerzy P., nabył samochód nr rej. WIC-1991 w Polmozbycie 31 III 1980 r.
W związku z tym od dalszej rozmowy odstąpiono.
insp. ppor. Kazimierz Żelazko
= = = = =
Warszawa, 1.09.1980 r.
Ustaliłem właściciela samochodu osobowego zielony polonez nr rej. WAG-9119 widzianego 20 i 21 III w rejonie kolportażu przy ul. Odyńca:
Krystyna K. (34 lata), ul. Rakowiecka 39A m. […], lek. med. Krzysztof K. (37 lat), Agnieszka K. (lat 14)
insp. ppor. Kazimierz Żelazko
= = = = =
Warszawa, 9.02.1981 r.
W dniu dzisiejszym uzyskano informację, że plakaty i ulotki dotyczące wyborów do Sejmu i rad narodowych w dn. 1-15 marca [1980 r.] figuranci Ł., W. i K. z redakcji „Robotnika”
insp. ppor. Kazimierz Żelazko
= = = = =
Warszawa, 5.09.1985 r.
OPINIA SŁUŻBOWA
por. Kazimierz Żelazko
[…] Po ukończeniu studiów [w Wyższej Szkole Oficerskiej im. Feliksa Dzierżyńskiego w Legionowie] podjął pracę w Wydziale III-1 KSMO na stanowisku inspektora. W okresie pracy w Wydziale III-1 realizował zadania w zakresie zwalczania wrogiej propagandy pisanej. W 1981 r. awansowany na porucznika.
Z dniem 01.12.1981 r. w związku z reorganizacją przeszedł do pracy w Wydziale III-2 KSMO wraz z zagadnieniem zwalczania wrogiej propagandy pisanej. Za aktywna i dobrą pracę w realizowaniu na tym odcinku pracy zadań w lutym 1983 r. awansowany został na stanowisko starszego inspektora. […]
Od 1978 r. członek PZPR. […]
Ma perspektywy awansu w stopniach i stanowiskach. W pełni zasługuje na stanowisko Kierownika Sekcji.
Mjr mgr K. Chorko
Naczelnik Wydziału III-2
Komendy Stołecznej MO
Źródła: IPN BU 0247/578 t. 1-2, IPN BU 01273/18
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz